Paper Dolls recibe unha nova crítica no xornal Praza Pública. Por Roi Vidal.
Paper Dolls
Inversa Teatro
Dir: Lola Correa
Int: Vanesa Sotelo, Marta Pérez
As últimas tempadas están a confirmar a forza creativa e renovadora
das propostas femininas. Se co final de Matarile se pechaba unha etapa
na que Ana Vallés rivalizaba no estético con Ánxeles Cuña,
hoxe o número de compañías capitaneadas por mulleres é considerable e decanta o teatro en feminino á tendencia máis anovadora do noso teatro (o posdrama), e viceversa.
Paper Dolls comeza
cunha actriz limpando o patio de butacas e esta intención hixiénica vai
ser do máis valioso da representación. A obra, que se propón
deconstruír algúns tópicos sobre o feminino, serve para limpar unha
serie de inercias ideolóxicas respecto do lugar que ocupan as mulleres
na sociedade. A base de
sketches e cun código herdeiro do
conceptual art e da
performance, Vanesa Sotelo e Marta Pérez van deitando, con crueis doses dun humor próximo á sátira social, as súas
visións críticas sobre os roles femininos na sociedade de consumo.
Destaca, neste ataque, a efectividade dun momento da representación, no
que as dúas actrices se enlean nun combate de boxeo mentres destripan
as intencións ocultas da publicidade dirixida ás mulleres. O momento
condensa toda a obra dentro de si, coa violencia e a estilización en
plena loita dialéctica.
A referencia á cultura popular (a urbana, é dicir, a creada por e para os
mass media) sérvelles
como áncora desde a que lanzar as súas verdades coma puños. Os corpos
das actrices sométense a un duro traballo de descomposición que evoca a
materialidade das bonecas ás que fai referencia o título, e de paso,
provoca un forte efecto de distanciamento.
Pérez destaca na súa
maneira, única e maliciosa, de dicir as frases, mentres que Sotelo se
confirma como unha auténtica controladora do movemento. O
estilo interpretativo, porén, a camiño entre a biomecánica máis
estilizada e o surrealismo máis liberador, non acaba de casar coa xa
típica fórmula segundo a cal temos que pensar que desaparecen as
personaxes sempre que as actrices se chamen polo seu nome real. Deixando
a un lado o debate sobre a posibilidade de eliminar o personaxe-ficción
do teatro, o certo é que non acaban de conseguir o que dito recurso
pretende, que non é outra cousa que causar a impresión de non estaren a
actuar. Demostran, así, que non é tan doado iso de se representaren a si
mesmas.
É de destacar o traballo que efectúa
Lola Correa
cos corpos e o espazo a partir da idea do espello, concepto que domina
toda a produción, desde o cartel até a escenografía, e que ten a súa
tradución teatral máis interesante no xogo de simetrías establecido
entre Sotelo e Pérez.
Correa divide a peza en dúas metades, da
que a primeira sae claramente desfavorecida ao estar condensada nela
toda a carga textual. Esta primeira metade vai contrapunteada
pola lectura dun arcaico manual técnico sobre o órgano reprodutor
feminino e os seus adecuados usos, cousa que celebramos desde un sentido
do humor cerebral e inglés, mais que non contribúe a contrarrestar a
lentitude da que adoece a primeira parte.
Por sorte, a peza despega na segunda metade, en grande medida
grazas á aparición da música, hortera e cursi adrede (espazo sonoro de
Juan Hernández), e á creación dun mundo ironicamente rosa que lle aporta
a peza o ritmo que precisaba. Coa aparición do espello chegamos a un
lugar cheo de símbolos que se cadra poderían ter dado algo máis de si.
En todo caso,
certo gusto camp
envolve o escenario nunha atmosfera de gomiña de mascar caducada a
través da cal chegamos á enunciación de coñecidas letras de cancións pop
que, polo mero feito de seren recitadas, chaman a atención sobre a súa
propia misoxinia.
A obra acada o que procura cando é máis fiel a si mesma, é
dicir, cando fai prevalecer o aspecto visual e sensitivo sobre o verbal e
conceptual. O descoidado aspecto do espazo escénico non axuda a
conseguilo. Aínda que sería inxusto dicir que cada metade favorece un
hemisferio, xa que o conceptual está sempre apoiado polo seu subliñado
teatral correspondente, o certo é que un equilibrio entre os dous polos
tería contribuído a afianzar o que a obra quere transmitir.
Paradoxalmente,
o remate da peza dá paso ao máis novidoso da mesma: un documental entrañable (Manu Paz) sobre o proceso de creación de
Paper Dolls
no que se lle dá o protagonismo á directora e que, alén do seu interese
como testemuño do esforzo que comporta a realización de calquera
proxecto teatral, deixa unha dúbida (ou un medo?) sobre a facilidade da
arte da montaxe de fotogramas para chegar dunha maneira máis fluída có
teatro alí onde se propoña, por moi lamacento e incómodo que sexa este
lugar.
